ทำความรู้จักสัญลักษณ์แสดงความเป็นอันตรายบนภาชนะสารเคมี

หลายๆคนคงเคยเห็นสัญลักษณ์ตามขวดสารเคมีต่างๆ ซึ่งสัญลักษณ์เหล่านี้คือ "สัญลักษณ์ แสดงความเป็นอันตราย" นั่นเอง วันนี้ทางเราจะมาบอกถึงวิธีการอ่าน ป้ายสัญลักษณ์ ที่ติดบนภาชนะบรรจุสารเคมีและวัตถุอันตราย ว่ามีอะไรบ้าง

สัญลักษณ์แสดงความเป็นอันตราย มีอยู่ 4 ระบบที่นิยมใช้กัน คือ ระบบ EEC, ระบบ UN, ระบบ NFPA และ ระบบ GHS

1. ระบบ EEC

- สารพิษ (T+/T: Toxic) ได้รับแม้ปริมาณน้อยจะก่อให้เกิดอันตรายต่อสุขภาพหรืออาจถึงตายได้

- วัตถุไวไฟมาก (F: Highly Flammable) ของเหลวที่มีจุดวาบไฟต่ำกว่า 0°Cและจุดเดือดไม่เกิน 35°C แก๊ส และแก๊สผสมซึ่งไวไฟในอากาศที่อุณหภูมิและความดันปกติ

- วัตถุไวไฟสูงมาก (F+: Extremely Flammable) ของเหลวที่มีจุดวาบไฟต่ำกว่า 0°C และจุดเดือดไม่เกิน 35°C แก๊ส และแก๊สผสมซึ่งไวไฟในอากาศที่อุณหภูมิและความดันปกติ

- สารออกซิไดส์ (O: Oxidizing) สารเคมีซึ่งโดยปกติไม่ลุกไหม้เอง แต่เมื่อสัมผัสกับสารซึ่งลุกไหม้ได้สามารถให้ออกซิเจน แล้วเร่งการลุกไหม้

- สารอันตราย (Xn : Harmful) ก่อให้เกิดอันตรายต่อสุขภาพแบบเฉียบพลัน หรือเรื้อรัง อาจเกิดผลเสียต่อสุขภาพ ถ้าใช้อย่างไม่เหมาะสม

- สารระคายเคือง (Xi : Irritant) หากสัมผัสสารนี้ ซ้ำๆ กันหรือเป็นเวลานาน อาจก่อให้เกิดอาการบวม หากสัมผัสกับผิวหนังอาจก่อให้เกิดอาการแพ้

- วัตถุระเบิดได้ (E: Explosive) สารเคมีที่เกิดปฏิกิริยาแล้วให้ความร้อนและแก๊สอย่างรวดเร็ว หรือ เมื่อได้รับความร้อนในสภาวะจำกัดจะเกิดการระเบิด หรือ เผาไหม้อย่างรุนแรง

- สารที่เป็นอันตรายต่อสิ่งแวดล้อม (N: Dangerous for the environment) การปล่อยสู่สภาพแวดล้อม จะทำให้เกิดความเสียหายต่อสิ่งแวดล้อมทันที

- สารกัดกร่อน (C : Corrosive) สารซึ่งโดยปฏิกิริยาเคมีจะก่อให้เกิดความเสียหายต่อเนื้อเยื่อของสิ่งมีชีวิตและกัดกร่อนอุปกรณ์ปฏิบัติการ

2. ระบบ UN (United Nations Committee of Experts on the Transport of Dangerous Goods)

- ระเบิดได้ (Explosives) ก่อให้เกิดการระเบิดได้ ซึ่งรวมถึงสารที่ใช้ทำดอกไม้เพลิงและสิ่งของที่ระเบิดได้ด้วย

- แก๊ส (Gases) : เมื่อเกิดการรั่ว ไหลสามารถก่อให้เกิดอันตรายจากการลุกติดไฟและ/หรือเป็นพิษและแทนที่ออกซิเจนในอากาศ

- ของเหลวไวไฟ (Flammable Liquids) : พร้อมลุกติดไฟเมื่อมีแหล่งประกายไฟ เช่น แอซีโตน น้ำมันเชื้อเพลิง ทินเนอร์ เป็นต้น

- ของแข็งไวไฟ (Flammable solid) : สารที่ลุกไหม้ได้เองและสารที่สัมผัสกับน้ำแล้วให้แก๊สไวไฟ

- สารออกซิไดซ์และสารอินทรีย์เปอร์ออกไซด์ (Oxidizing and Organic peroxide)

- สารพิษและสารติดเชื้อ (Toxic )

- วัสดุกัมมันตรังสี (Radioactivity) : เช่น โมนาไซด์ ยูเรเนียม โคบอลต์-60 เป็นต้น

- สารกัดกร่อน (Corrosion) :  เช่น HCl, H2SO4, NaOH เป็นต้น

- วัสดุอันตรายเบ็ดเตล็ด (Miscellaneous Dangerous Substances and Articles) : สารหรือสิ่งของที่ในขณะขนส่งเป็นสารอันตรายซึ่งไม่จัดอยู่ในประเภทที่ 1 ถึง 8 เช่น ปุ๋ยแอมโมเนียมไนเตรต เป็นต้น

3. ระบบ NFPA (The National Fire Protection Association

- สีแดง แสดงอันตรายจากไฟ (Flammability)

- สีน้ำเงิน แสดงอันตรายต่อสุขภาพ (Health)

- สีเหลือง แสดงความไวต่อปฏิกิริยาของสาร (Reactivity)

- สีขาว แสดงคุณสมบัติพิเศษของสาร

และใช้ตัวเลข 0 ถึง 4 แสดงถึงระดับอันตราย (0=ระดับน้อยสุด, 4=ระดับมากสุด)

4. ระบบ GHS (Globally Harmonized System of Classification and Labelling of Chemicals)

- Explosive (GHS01) เป็นวัตถุระเบิด เป็นสารที่ทำปฏิกิริยาได้ด้วยตนเอง

- Flammable (GHS02) เป็นสารไวไฟ, สารที่ทำปฏิกิริยาได้ด้วยตนเอง, สารที่ลุกติดไฟได้เอง, สารที่เกิดความร้อนได้เอง

- Oxidizing (GHS03) สารออกซิไดส์, สารเปอร์ออกไซด์

- Compressed Gas (GHS04) ก๊าซบรรจุภายใต้ความดัน

- Corrosive (GHS05) สารกัดกร่อน, มีพิษต่อดวงตาและผิวหนัง

- Toxic (GHS06) สารที่มีพิษเฉียบพลัน อันตรายถึงชีวิต

- Harmful (GHS07) สารที่มีพิษเฉียบพลัน เป็นอันตราย ทำให้เกิดอาการแพ้ที่ผิวหนัง มีผลต่อทางเดินหายใจ

- Health Hazard (GHS08) สารที่เป็นพิษต่อสุขภาพ, สารก่อมะเร็ง, เป็นพิษต่อระบบสืบพันธุ์

- Environmental Hazard (GHS09) สารที่เป็นพิษต่อสิ่งแวดล้อม เป็นอันตรายต่อสิ่งมีชีวิตในน้ำ

ขอบคุณที่มา: https://factorium.tech/harisara-article-hazardpictogram/