ปิเปตคืออะไร ใช้งานอย่างไรให้ถูกวิธี

ปิเปต (Pipette)

ปิเปต คือ อุปกรณ์ทางเคมีที่ใช้ในการตวง-วัดปริมาณสารที่เป็นของเหลว มีสเกล (Scale) การวัดที่มีความละเอียดและความแม่นยำสูง เทคนิคการใช้งานปิเปตจึงเป็นสิ่งสำคัญที่ผู้ใช้งานควรมี เพื่อเป็นการลดข้อผิดพลาดในการใช้งานหรือการทำการ สอบเทียบเครื่องมือวัด วิธีการ ขั้นต้นในการใช้ ปิเปตให้ถูกวิธี คือ เลือกปิเปตที่เหมาะกับงานที่ต้องการ

ประเภทของปิเปตต์ที่มีอยู่และใช้งานในห้องปฏิบัติการ ได้แก่

1. ปิเปตแบบปริมาตร (Volumetric Pipette หรือ Transfer Pipette)

ปิเปตชนิดนี้ใช้วัดปริมาตรที่กำหนดเพียงปริมาตรเดียว ไม่มีขีดหรือสเกลแบ่งย่อย ดังนั้นจึงสามารถวัดปริมาตรได้เพียงค่าเดียว นิยมใช้ในกรณีที่ต้องการความแม่นยำสูง ปิเปตแบบปริมาตรจะมีลักษณะเป็นกระเปาะอยู่ตรงกลางมีขีดบอกปริมาตรอยู่เหนือกระเปาะใกล้ปลายปากดูด การวัดจะถูกต้องเมื่อปล่อยให้สารละลายหรือของเหลวไหลออกช้าๆจนหมด แล้วแตะปิเปตกับผิวด้านในของภาชนะที่ใช้ในการรองรับโดยไม่ต้องเป่า

2.ปิเปตแบบใช้ตวง (Graduated Pipette หรือ Measuring Pipette)

ปิเปตชนิดนี้ไม่มีกราะเปาะ มีขีดหรือสเกลแบ่งย่อยปริมาตร แต่ไม่แบ่งลงไปจนถึงปลายสุดของปิเปต ดังนั้นการใช้งานจะต้องระวังไม่ให้สารละลายหรือของเหลวไหลลงไปต่ำกว่าสเกลสุดท้าย หากลงไปต่ำกว่าขีดหรือสเกลสุดท้ายจะทำให้การถ่ายเทปริมาตรได้มากกว่าที่เป็นจริง ปิเปตแบบใช้ตวงจึงมีความแม่นยำน้อยกว่าปิเปตต์แบบปริมาตรเมื่อเทียบกับขนาดที่บรรจุเท่ากัน

การแบ่งชั้นคุณภาพของปิเปต ทั้ง 2 ชนิด

ปิเปตจะแบ่งตามชั้นคุณภาพ (CLASS) ได้ 2 ระดับชั้นคุณภาพ คือ

1.         ชั้นคุณภาพเอ (CLASS A) จะใช้สัณลักษณ์ A บ่งบอกถึงเป็นปิเปตที่มีความแม่นยำสูงสุด มีค่าความคลาดเคลื่อนต่ำ มักนิยมใช้ในงานที่ต้องการความแม่นยำสูงมากๆ

2.         ชั้นคุณภาพบี (CLASS B) จะใช้สัญลักษณ์ B บ่งบอกถึงเป็นปิเปตที่มีความคลาดเคลื่อนที่ยอมรับได้เป็น 2 เท่าของชั้นคุณภาพ A มักนิยมใช้ในงานที่สามารถยอมรับค่าความไม่แน่นอนในระดับที่สูงขึ้น

สัญลักษณ์ที่บอกถึงวัตถุประสงค์การใช้งาน

ส่วนสัญลักษณ์ที่บอกถึงวัตถุประสงค์การใช้งานของปิเปตต์นั้น ปิเปตต์วัดปริมาตรจะแบ่งตามวัตถุประสงค์การใช้งานได้ 2 ชนิด คือ

1.         ปิเปตสำหรับบรรจุ (To contain) ใช้สัญลักษณ์ TC หรือ IN หรือ C เป็นปิเปตต์ที่ใช้สำหรับบรรจุของเหลว

2.         ปิเปตต์สำหรับถ่ายของเหลว (To deliver) ใช้สัญลักษณ์ TD หรือ EX หรือD เป็นปิเปตต์ที่ใช้สำหรับถ่ายของเหลวจากภาชนะหนึ่งไปยังอีกภาชนะหนึ่ง

3.     ไมโครปิเปตต์ (Micro Pipette or Piston Pipette)

ปิเปตชนิดนี้จะเป็นอุปกรณ์ที่มีความแม่นยำสูง ให้การดูดจ่ายสารหรือของเหลวในปริมาตรน้อยๆโดยทั่วไปไมโครปิเปตต์จะมีส่วนประกอบ เช่น หน้าปัดสำหรับปรับปริมาตร, ปุ่มสำหรับดูดจ่ายสาร, ปุ่มในการปลดทิป (Tip)

ขอบคุณที่มา: www.cal-laboratory.com/บทความ/ปิเปตต์-คืออะไร-ใช้งานอย่างไรให้ถูกวิธี/